Czy warto iść do dietetyka? Kończą się wakacje, zbliża się wesele znajomej, coraz bliżej nowy rok a wraz z nim ,,nowa ja”. Myśl o tych wszystkich wydarzeniach powoduje często decyzję,...
CZYTAJ WIĘCEJChoroby tarczycy w pigułce.
Czym jest tarczyca?
Tarczyca jest gruczołem, który kształtem przypomina literę H. Składa się z lewego i prawego płata, pomiędzy którymi znajduje się węzina łącząca płaty niczym most. Tarczyca jest niewielka – waży zaledwie 15-30g, z czego u kobiet na ogół jest mniejsza niż u mężczyzn.
Jaka jest funkcja tarczycy?
Tarczyca głównie odpowiada za wytwarzanie hormonów, które odpowiadają za metabolizm oraz rozwój organizmu – rozwój układu nerwowego, wzrastania kości, dojrzewanie płciowe, metabolizm składników pokarmowych (białka, węglowodanów, tłuszczu). Działanie tarczycy jest kontrolowane przez odpowiedni system hormonów, które wpływając wzajemnie na siebie, dostosowują odpowiednią ilość hormonów wydzielanych do krwi.
- 1. Całość zaczyna się w podwzgórzu, które wytwarza hormon o nazwie tyreoliberyna (TRH).
- 2. Obecność tyreoliberyny daje sygnał przysadce mózgowej do produkcji tyreotropiny (TSH).
- 3. Tyreotropina odpowiada za produkcję trójjodotyroniny (T3) i tyroniny (T4), które są hormonami mającymi bezpośredni wpływ na funkcjonowanie organizmu.
Jakie najczęstsze choroby znajdziesz w tym tekście?
- 1. Niedoczynność tarczycy
- 2. Hashimoto
- 3. Nadczynność tarczycy
- 4. Choroba Gravesa-Basedowa
- 5. Zaburzenia struktury tarczycy
Niedoczynność tarczycy
Podczas niedoczynności tarczycy dochodzi do wydzielania zbyt małej ilości hormonów tarczycy. Ta choroba częściej dotyka kobiet, osób rasy białej, a także częściej występuje przy innych chorobach takich jak choroby autoimmunologiczne, zespół Downa i Turnera. Niedoczynność tarczycy może być pierwotna oraz wtórna.
Pierwotna niedoczynność tarczycy dotyczy problemów z pracą gruczołu tarczycy i dzieli się na niedoczynność wrodzoną lub nabytą. Przyczyny niedoczynności wrodzonej posiadają podłoże genetyczne. Z kolei niedoczynność nabyta może powstać na skutek nieodpowiedniej podaży jodu w diecie (zbyt dużo lub zbyt mało jodu), uszkodzenia tarczycy, zapalenia tarczycy lub spożycia niektórych leków.
Wtórna niedoczynność tarczycy powiązana jest z nieprawidłowym wydzielaniem hormonów przez podwzgórze (TRH) lub przysadkę mózgową (TSH).
Hashimoto
Hashimoto to przewlekła choroba tarczycy o podłożu autoimmunologicznym, która prowadzi do zapalenia tarczycy. W trakcie jej przebiegu dochodzi do zwiększonej aktywności limfocytów (białych krwinek), które uszkadzają komórki tarczycy. W Hashimoto biorą również udział przeciwciała – przeciw tyreoglobulinie (anty-TG) oraz przeciw peroksydazie tarczycowej (anty-TPO). W efekcie zaburzona jest produkcja hormonów tarczycy i wykorzystywanie jodu.
Choroba Hashimoto częściej występuje u kobiet. Czynnikami zwiększającymi ryzyko zachorowania jest wiek, czynniki genetyczne, stres, palenie papierosów, nadmiar jodu, niedobór selenu.
Nadczynność tarczycy
Nadczynność tarczycy charakteryzuje się nadmiernym wydzielaniem hormonów tarczycy. Występuje znacznie rzadziej niż niedoczynność tarczycy. Jej przyczyny również mogą być pierwotne i wtórne.
Pierwotne przyczyny niedoczynności tarczycy są związane z jej bezpośrednim działaniem. Do przyczyn zaliczają się gruczolaki (guzy) tarczycy, choroba Gravesa-Basedowa, zapalenie tarczycy, podłoże genetyczne, nieprawidłowe dostosowanie dawki lub nieprawidłowe przyjmowanie hormonów tarczycy (w formie leków), początkowa faza ciąży.
W przypadku wtórnych przyczyn można wyróżnić nadmierne wydzielanie hormonów przez przysadkę mózgową. Najczęściej występuje to w wyniku występowania gruczolaka przysadki.
Choroba Gravesa-Basedowa
Choroba Gravesa-Basedowa należy do chorób autoimmunologicznych, związanych z agresją układu odpornościowego. W jej wyniku powstają przeciwciała przeciw receptorowi TSH – hormonowi odpowiedzialnego za kontrolę wydzielania hormonów tarczycy. W efekcie dochodzi do nadmiernego wydzielania hormonów przez tarczycę, czyli nadczynności tarczycy.
Zaburzenia struktury tarczycy
Zaburzenia struktury tarczycy polegają na nieprawidłowej budowie gruczołu tarczycy przez co mogą prowadzić do zaburzeń pracy tarczycy, nieprawidłowego wydzielania hormonów tarczycy. Do głównych zaburzeń tego typu należą zaburzenia wrodzone, wole tarczycowe i guzki tarczycy.
Zaburzenia wrodzone
Zaburzenia wrodzone powstają podczas wykształcania się tarczycy w życiu płodowym, prowadzą zatem do wrodzonej niedoczynności tarczycy. Do głównych zaburzeń zalicza się całkowite niewykształcenie tarczycy, częściowy brak gruczołu (np. jednego płata), zmniejszona objętość tarczycy, nieprawidłowa lokalizacja gruczołu tarczowego.
Wole
Wol to powiększenie tarczycy przez zwiększenie ilości miąższu tarczycy lub występowanie guzków. Wol może przyjąć formę, która nie wpływa na funkcjonowanie tarczycy i ma wtedy nazwę wola nietoksycznego. W przypadku woli toksycznych dochodzi do niego najczęściej w wyniku występowania niedoczynności lub nadczynności tarczycy.
Guzki tarczycy
Guzki występujące na gruczole tarczowym najczęściej przyjmują formę łagodną, która nie jest zmianą nowotworową. Do ich wykrycia niezbędna jest odpowiednia diagnostyka ze względu na ich mały rozmiar. Częściej występują u kobiet.
Literatura:
Ostrowska L., Orywal K., Stefańska E. (2018). Choroby tarczycy. [W]: L. Ostrowska (red.). Diagnostyka laboratoryjna w dietetyce. Wydawnictwo PZWL, Warszawa, 319-323.
Skoczek W., Salamaga Ł., Szymajda W., Zaleski B., Szymczak M., Araszewski M., i in. (2020). Autoimmunologiczne choroby tarczycy – przegląd literatury. Postępy Biologii Komórki 47(2), 119-140.
poprzedni wpis:
następny wpis:
następny wpis:
Niedoczynność tarczycy i Hashimoto
Niedoczynność tarczycy i Hashimoto – jedna choroba czy tylko wspólny mianownik? Czym jest niedoczynność tarczycy i Hashimoto? Obie z tych chorób dotykają tarczycy i pogarszają jej działanie. W rezultacie mogą...
CZYTAJ WIĘCEJ